Zorg en hulpcasuïstiek bepaalt de agenda van de sociale wijkteams. De welzijnswerker gaat in het verlengde hiervan de sociale netwerken organiseren en versterken. Alles gericht op die individuele case. Waar blijft dan één van de uitgangspunten waarvoor de sociale wijkteams in het leven geroepen zijn vraag ik mij af? Dat was toch het versterken van collectieve voorzieningen, waardoor het beroep op dure individuele hulp en zorg afneemt! Zou het sociale wijkteam dan niet in eerste instantie gericht moeten zijn op het ontwikkelen van die collectieve voorzieningen?

Wat is anno 2015 wijkgericht werken? Doelen die ik op het internet tegenkom zijn bijvoorbeeld ‘zorg –en dienstverlening lokaal en in samenhang organiseren, beter aansluiten op de problematiek van de cliënt, zorg en hulp dichter bij de burger organiseren, aanpakken meervoudige problematiek.’
In ieder geval niet ‘het actief betrekken van bewoners bij hun eigen leef –en woonomgeving’ of wat mij betreft actueler ‘het opsporen, verbinden en organiseren van de innovatiekracht van bewoners’.
Bij de inrichting van de sociale wijkteams zijn de bewoners tot nu toe nauwelijks tot niet betrokken. Dus dat wordt in 2015 een spannend proces in de wijk, tussen sociale wijkteams en sociaal burgerschap.

Sociaal burgerschap
Want naast de sociale wijkteams gebeurt er nog veel meer in de wijken.

Bewoners zitten niet stil en nemen van onderop allerlei maatschappelijke initiatieven om hun wijk te verbeteren. Sociaal burgerschap, om samen prettig te leven. Want dat is wat mensen in de basis willen. Prettig samen leven. En daar hebben ze veel voor over. Zelfs zoveel, dat bewoners bereid zijn om publieke taken over te nemen van de gemeente en de maatschappelijke organisaties.
In de koppeling van sociaal burgerschap en kwetsbaarheid zit de oplossing voor een sociaal volhoudende aanpak. Maar gaan de sociale wijkteams ook investeren in die koppeling?

Paradigma’s
Er leven binnen het sociaal domein veel paradigma’s. Gek eigenlijk hoe dat werkt. Dat heel veel professionals in heel veel gemeenten allemaal het zelfde vinden. Eropaf! Vraag achter de vraag helder krijgen. Bewoners in hun kracht zetten. Eén gezin, één plan, één regisseur. De generalisten. Efficiënter en effectiever. Integraal. Zelfredzaamheid. Multi problem. Niet zorgen voor, maar zorgen dat. Veel sociaal professionals werken inmiddels vanuit deze paradigma’s. Er zijn beleidsnotities over vol geschreven en inmiddels is dit de werkelijkheid geworden. Maar wel een werkelijkheid van de institutionele wereld.
Ik pleit voor een paradigmashift. Op zoek naar de nieuwe werkelijkheid. De werkelijkheid van de leefwereld van bewoners. De praktische wijsheid van de lokale samenleving.

En dan gaat het veel meer om: ‘anders denken en doen, bewoners de ruimte laten, op zoek naar oplossingen van binnenuit, organiseren van innovatiekracht, stimuleren ondernemerschap en creativiteit, vertrouwen, gelijkwaardigheid, open en kwetsbaar, lokale inkleuring van de aanpak.
De komende jaren 2015 en 2016 zijn de experimenteerjaren voor de transformatie. De echte vernieuwing van het sociaal domein. Maar als we allemaal het zelfde gaan doen, is er van experimenteerruimte geen sprake. Dan krijgen we uiteindelijk allemaal dezelfde oplossingen. En dat is geen oplossing!

Zeven tips
Laten we leren uit het verleden en niet opnieuw het wiel uitvinden in het wijkgericht werken. Ik doe een poging om daar een bijdrage aan te leveren. Vanuit mijn praktijkervaring heb ik zeven tips. In de hoop dat jullie er wat aan hebben.
1. Investeer in herstel van vertrouwen
Het fundament van de wijkaanpak is vertrouwen. Vertrouwen tussen bewoners onderling en tussen bewoners en professionals. Vaak is er bij bewoners wantrouwen naar gemeente en organisaties. Het wegnemen van dat wantrouwen is een belangrijk doel bij het begin van de wijkaanpak. Zonder vertrouwen krijg je bewoners niet mee in het proces.

2. Ga niet uit van maakbaarheid
Hoewel de institutionele wereld soms anders doet vermoeden, de lokale samenleving is niet maakbaar. Je kunt mensen wel laten groeien. Door naast ze te gaan staan, te vragen wat zij nodig hebben, te coachen in het realiseren van hun ambities. Maar niet door te stellen ‘wij gaan u in uw kracht zetten’.
Sluit aan bij de praktische wijsheid van de lokale samenleving en zoek samen met bewoners naar oplossingen van binnenuit.
3. Ambities bewoners in plaats van instellingsbelang
Resultaten zijn een belangrijke bron van vooruitgang en vernieuwing. Het boeken van zichtbare en merkbare resultaten schept vertrouwen in de aanpak. Maar dan moet het wel gaan over resultaten vanuit bewonersambities. Te vaak worden resultaten gekoppeld aan instellingsbelangen. En dat werkt niet.
4. Doorbreek patronen
Wij staan aan de vooravond van de vernieuwing van het sociaal domein, de transformatie. Dat betekent een nieuwe inhoud, werkwijzen, organisatie en cultuur ontwikkelen en niet langer voortborduren op de bestaande structuren en systemen. Daarom moeten wij bewoners inspireren opdat zij hun creativiteit inzetten, om bestaande patronen te doorbreken.
5. Focus niet alleen op kwetsbaarheid
De sociaal volhoudende aanpak zit in de koppeling tussen kwetsbaarheid en sociaal burgerschap. Het vooral focussen op kwetsbaarheid zorgt voor afhankelijke burgers. 

Draag als professional bij aan het ontwikkelen van sociaal burgerschap. Het ontwikkelen van maatschappelijke initiatieven en oplossingen van onderop, waar bewoners met elkaar op terug kunnen vallen en elkaar kunnen ondersteunen. Ga op zoek naar de innovatiekracht van de lokale samenleving.
6. Integraal wat moet
Zet in op de integrale buurtaanpak. Werk daarin met elkaar samen. Bewoners en professionals. Gericht op samenhang en afstemming, om te komen tot een effectieve aanpak. Maar niet alles hoeft integraal aangepakt te worden. Datgene wat sectoraal opgepakt kan worden, houd dat sectoraal. Want dat gaat vaak sneller en effectiever. Dus alleen integraal wat moet. Vanuit een gezamenlijke focus.
7. Leuk om aan mee te doen
Leuk, iets plezierig en aangenaam vinden. En dat moet de wijkaanpak zijn, leuk om aan mee te doen!

Wie heeft er nog meer tips voor een succesvolle wijkaanpak?

 
Voor meer publicaties klik hier en nu je toch op mijn site bent, klik ook eens op één van de andere bouwstenen.